เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2567 นักศึกษาและยุวชนอาสาประจำพื้นที่หาดคำ อำเภอเมืองหนองคาย จังหวัดหนองคาย ได้ลงพื้นที่ชุมชน ณ กลุ่มส่งเสริมอาชีพเกษตรปลูกเห็ด 4 หมู่สามัคคี หรือ ศูนย์การเรียนรู้เห็ดครบวงจรตำบลหาดคำ อำเภอเมืองหนองคาย จังหวัดหนองคาย โดยมีประธานกลุ่มนางสมพิศ วัชเดช และสมาชิกกลุ่มร่วมให้การต้อนรับ วัตถุประสงค์ในการลงพื้นที่ครั้ง เพื่อชี้แจงโครงการการพัฒนาศูนย์เห็ดครบวงจรสู่การเป็นฟาร์มเห็ดอัจฉริยะภายใต้โครงการยุวชนอาสา ประจำปีงบประมาณ 2567 โดยได้รับงบประมาณสนับสนุนจากสำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สป.อว.) ซึ่งเป็นการต่อยอดขยายผลจากโครงการการผลิตปุ๋ยอินทรีย์หมักอัดเม็ดจากก้อนเห็ดเก่า ในปี 2566
ซึ่งการดำเนินโครงการในปี 2567 นี้ เน้นการแก้ปัญหาที่พบบ่อยจากการเพาะเลี้ยงเห็ดในโรงเรือน เช่น ปัญหาความชื้นในโรงเรือนน้อยและมากเกินไป อากาศในโรงเรือนไม่ถ่ายเท ภายในโรงเรือนอบอ้าว น้ำเข้าถุงเห็ด ทำให้ดอกเห็ดเน่าเปียกและเหลือง อายุของก้อนเห็ดลดน้อยลง ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญที่ทำให้ผลผลิตลดน้อยลงไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด กำไรไม่ได้อย่างที่คิด และรอบเงินเข้า (Cash Inflow) จะถูกยืดออกไป บางฤดูกาลเห็ดไม่ออก ไม่มีเห็ดมาต่อยอดหรือเพิ่มมูลค่าไปเป็นการแปรรูปจากเห็ดเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆได้ สินค้าหรือผลิตภัณฑ์อื่นๆ ที่นอกเหนือจากการจำหน่ายเห็ดสด บางชนิดของกลุ่มจึงใช้วิธีการสั่งสินค้าล่วงหน้า (Pre-order) เช่นผงปรุงรสแกงเห็ด หรือ ผงเห็ดปรุงรส ที่จำเป็นต้องใช้เห็ดปริมาณมากมาเป็นส่วนประกอบหลักในการผลิต ซึ่งเห็ดแต่ละชนิดมีวิธีการเพาะที่แตกต่างกัน โดยทั่วไปผู้เพาะเห็ดจะนำถุงเชื้อที่ผลิตเองหรือซื้อมานำไปเปิดดอกในโรงเรือนที่ควบคุมสภาพแวดล้อมได้ ดังนั้น โรงเรือนเปิดดอกเห็ดจึงมีความสำคัญในการเพาะเห็ด โดยจะต้องควบคุมสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม เห็ดจึงจะออกดอกและให้ผลผลิตดี อุณหภูมิ อากาศ ความชื้น และแสง มีความสำคัญ ซึ่งเราจะต้องจัดสภาพแวดล้อมดังกล่าวภายในโรงเรือนเพาะเห็ดให้เหมาะสมสำหรับเห็ดแต่ละชนิด เพราะสิ่งเหล่านี้มีความสำคัญต่อปริมาณผลผลิตและคุณภาพของเห็ด หากเราสามารถกำหนดและควบคุมได้ให้เหมาะสมกับเห็ดแต่ละชนิด โอกาสที่เห็ดจะพัฒนาเป็นดอกและเพิ่มผลผลิตให้เราก็จะสูงขึ้นด้วย การสร้างโรงเรือนเปิดดอกเห็ดแบบถาวรให้ได้ขนาดที่คุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ พร้อมกับติดตั้งระบบควบคุมสภาพแวดล้อมภายในที่เหมาะสมสำหรับการเพาะเห็ดและสามารถประยุกต์ใช้ในการเพาะเห็ดอื่นๆ ได้ อีกทั้งสามารถคุมสภาพอากาศและปริมาณการให้น้ำอัตโนมัติ จะช่วยเกษตรกรลดต้นทุนระยะยาวได้ด้วย
